Het coronavirus houdt de wereld in haar greep en heeft een beurskrach en een zogenaamde berenmarkt in gang gezet. Ik kan me goed voorstellen dat je op dit moment met andere dingen bezig bent dan met beleggingen. Als eerste hoop ik dan ook dat jij en je dierbaren gezond blijven. Maar omdat ik op dit moment veel vragen krijg over beleggen ten tijde van een beurskrach en een berenmarkt, geef ik mijn kijk daarop in deze post.

Wat is een beurskrach?

Een beurskrach of beurscrash is een plotselinge, sterke daling van de koersen van een aanzienlijk deel van de aandelen op de effectenbeurs.

Wat is een berenmarkt?

Een berenmarkt, afkomstig van het Engelstalige bear market, is een aandelenmarkt waarin de koersen van effecten met meer dan 20% dalen als gevolg van een wijdverbreid negatief beleggingssentiment en angst.

Is een beurskrach normaal bij beleggen?

Ja, beurskrachs en berenmarkten zijn volkomen normaal en een standaard onderdeel van beleggen in aandelen. Een beurskrach komt altijd onverwachts en wordt veroorzaakt door plotseling optredende angst bij een deel van de beleggers.

De angst wordt aangewakkerd doordat er iets gebeurt dat niet eerder gebeurd is en waarvan niet duidelijk is wat de precieze impact en duur is. De uitbraak van het coronavirus is daar een sprekend voorbeeld van.

Een deel van de beleggers raakt daardoor in paniek en verkoopt aandelen aan andere beleggers die ze voor de lagere prijzen willen overnemen.

Cruciaal om je te beseffen is dat bij elke beurskrach de bange beleggers denken dat de situatie deze keer anders is dan tijdens eerdere beurskrachs en dat herstel wel eens lang op zich zou kunnen laten wachten of zelfs uit zou kunnen blijven. Dat is precies de oorzaak van de beurskrach.

Bij alle beurskrachs tot nu toe is de aandelenmarkt ondanks dit sentiment hersteld.

Wanneer is de bodem van de beursdip bereikt?

Dat weet niemand.

Kijk eens naar het koersverloop van de afgelopen dagen:

Op 12 maart daalde de Dow Jones Index, een van de bekendste beursindices ter wereld, met 9.99%. Op 13 maart steeg die met 9.36% en was het verlies van de dag ervoor vrijwel volledig hersteld.

Was op 12 maart daarmee het laagste punt bereikt? Nee, de beurs bleef de afgelopen dagen erg beweeglijk. Op 16 maart daalde de Dow Jones Index zelfs met 12.03%, de op een na grootste daling in een dag die de Dow Jones ooit heeft meegemaakt.

Was hier iets aan te voorspellen geweest? Ik had het in ieder geval niet gekund en ik denk niemand anders met mij. Is er iets te voorspellen aan een koersverloop voor de toekomst? Ik denk het niet en de consensus in de wetenschap is hetzelfde. De boodschap: de markt is niet te timen.

Zoals ik in de post Indexfondsen kiezen: 6 punten om op te letten al aanhaalde, legt Peter van der Slikke in zijn boek Ontmaskerd met een sprekend voorbeeld uit waarom het timen van je instapmoment niet werkt:

  • Het rendement van de wereldwijd meest bekende S&P 500 index is over de periode 1996-2010 bepaald door slechts 10 dagen, welke van tevoren niet te voorspellen zijn. Indien je de 10 dagen met de grootste koersstijgingen niet belegd zou zijn geweest, dan was je rendement niet het gemiddelde van 6.7% per jaar geweest maar slechts 1.88%. Indien je de 60 beste beursdagen niet belegd zou zijn geweest dan zou je zelfs een negatief rendement hebben gehad. Die losse dagen van grote koersstijging en -daling zijn niet te voorspellen.

Het proberen uit te stappen en in te stappen op “het goede moment” ga ik daarom niet proberen.

Hoe lang duurt de dip na een beurskrach meestal?

Niemand heeft een glazen bol, maar de kans dat herstel nu ook weer zal plaatsvinden acht ik buitengewoon groot. Hoe snel dat precies zal gebeuren kan niemand voorspellen. Herstel kan weken, maanden of jaren op zich laten wachten. In het verleden heeft het volgens de NY Times in het uiterste geval iets meer dan 8 jaar geduurd. Maar typisch herstelt de beurs zich binnen een aantal maanden tot 2-3 jaren. De beurskrach van 2008, waarbij aandelen ongeveer de helft van hun waarde verloren en de wereld aan de vooravond leek te staan van een complete financiële meltdown, was in 2009 hersteld.

Omdat herstel enige tijd op zich kan laten wachten beleg ik niet in aandelen met geld dat ik binnen 5-10 jaar nodig heb.

Wat moet ik nu doen?

Niets.

Risicotolerantie geeft aan hoeveel risico je met je beleggingen kan dragen zonder daarbij in paniek te raken of in de financiële problemen te komen. Aandelen zijn op de korte termijn riskanter dan obligaties (of spaargeld), doordat koersen heftiger kunnen fluctueren. Mensen met een hogere risicotolerantie kunnen meer aandelen en minder obligaties in hun portefeuille aanhouden dan mensen met een lagere risicotolerantie.

Als je net als ik een beleggingsstrategie voor de lange termijn hebt, waarbij je een cash reserve hebt voor noodsituaties en een verdeling aandelen/obligaties welke gebaseerd is op je risicotolerantie, dan hoef je helemaal niets te doen.

Indien je je verdeling aandelen/obligaties in lijn wilt houden met je gewenste verdeling, zou je kunnen herbalanceren. Je verkoopt dan obligaties en koopt aandelen van de opbrengst van deze verkoop. Daar waar ik eerder dacht dat herbalanceren een beter beleggingsresultaat oplevert, doordat je tegen de markt in handelt, heeft Vanguard aangetoond dat dat niet het geval is, zie hier. Je hoeft het dus uitsluitend te doen als je weer beter wilt aansluiten bij je gewenste risicoprofiel en je daardoor rustiger voelt, niet voor een hoger rendement.

Maar ik ben in paniek, ik kan niet niets doen…

Probeer dan toch om niets te doen en alleen te ervaren wat het met je doet. Als je nu bijvoorbeeld 100% in aandelen belegd bent en je vind het nu te spannend, probeer dan te bepalen of een verdeling van bijvoorbeeld 70% aandelen en 30% obligaties beter bij je past. Pas je beleggingen daar dan op aan. Maar doe dat pas wanneer de markt weer tot rust gekomen is, niet eerder. Als je wacht totdat de markt weer rustig geworden is, is de kans dat je vanuit emotie handelt namelijk kleiner.

Mocht je dat niet lukken en je gaat toch handelen, probeer het dan als leergeld te zien. Blijkbaar had je meer aandelen in je portefeuille dan wat op basis van je risicotolerantie passend was geweest. En dat is helemaal niet erg. Dat leergeld heb ik in 2008 ook betaald, toen ik verkocht tijdens de daling en weer bijkocht tijdens het herstel. Dat heeft me een flinke som geld gekost, maar overkomt me daardoor geen tweede keer. Daarna heb ik mijn verdeling aandelen/obligaties aangepast naar een defensievere verdeling, ik had een te groot deel van mijn vermogen in aandelen belegd.

De boodschap: Tijdelijke, stevige koersdalingen komen altijd. Je verdeling aandelen/obligaties moet daar simpelweg rekening mee houden zodat je niet in paniek raakt tijdens de dip.

JL Collins, mijn gast van enige tijd geleden, heeft daarnaast nog zijn eigen aanbeveling (zie onderaan de gastblog).

Veiligheidsmarges

Zoals ik in de post Mijn financiën tijdens financiële onafhankelijkheid heb uitgelegd, heb ik AOW en pensioen alleen als veiligheidsmarge meegenomen bij het berekenen van de leeftijd waarop ik financieel onafhankelijk zou zijn. Ook heb ik “last” gehad van het one more year syndrome, waardoor ik extra vermogen en dus veiligheidsmarge heb opgebouwd. En ik heb wat inkomen uit dit blog. Al met al ben ik daardoor minder vatbaar voor slechte beursprestaties in het begin van mijn financiële onafhankelijkheid dan wanneer ik die veiligheidsmarges niet gehad zou hebben.

Ik heb nu 60% aandelen en 40% obligaties als gewenste verdeling van mijn beleggingen. Zonder de extra veiligheidsmarges zou ik denk ik een defensievere verdeling aandelen/obligaties hebben gekozen dan met die veiligheidsmarges. Het zogenaamde sequence of returns risk bij mensen die net zoals ik vroeg gestopt zijn met werken speelt namelijk met name tijdens de eerste 10 jaar nadat je gestopt bent met werken en leeft van het rendement op je vermogen, in plaats van dat je leeft van je inkomen.

Goed om je te beseffen: een verdeling aandelen/obligaties is uiteindelijk een heel persoonlijke keuze, welke moet passen bij je risicotolerantie. En die kun je alleen zelf bepalen.

Ter afsluiting benoem ik nogmaals dat ik eerst en vooral hoop dat jij en je naasten gezond blijven. Daarnaast hoop ik voor je dat je koersvast blijft ondanks dat de beurskoersen dat nu niet zijn.

Hoe ga jij om met de beurskrach en berenmarkt?

Wil jij, net als ruim 14.000 anderen, een e-mail ontvangen zodra er een nieuwe post verschijnt en het FOB huishoudboekje 2024 kado?



Gelieve een geldig e-mailadres in te voeren
Dat adres is al in gebruik
The security code entered was incorrect
Check je mail inbox (of spambox) om je inschrijving te bevestigen. Geen mail ontvangen? Mogelijk heb je een typefout gemaakt; voer je mailadres nogmaals in.


De informatie op deze site is mijn persoonlijke mening, geen beleggingsadvies en je blijft zelf verantwoordelijk bij opvolgen ervan. Let op: beleggen gaat gepaard met risico's, je kunt je inleg (deels) verliezen. Blauw onderstreepte links met   kunnen mij een vergoeding opleveren voor het doorverwijzen. Dit kost jou niets. Reacties kunnen worden gemodereerd of verwijderd.

Schrijf een reactie

54 Reacties

  1. Op zich weinig gevoelens gehad bij de dalende koers, al keek ik wel wat vaker dan af en toe, benieuwd of ik t benauwd zou krijgen maar vooralsnog niet. Maar, toch niet zo leuk. T geld is voor later dus de waarde van de aandelen is maar fictie, tot ik t verkoop, tot zo ver heb ik nog geen aandelen verloren – en dat is eigenlijk waar t om gaat, aandelen sparen.

    Ik zit op moment vast in Australië, dus dat maar eerst regelen. Bij terugkomst hoop ik het niet bestede reisbudget in de aandelenmarkt te stoppen. Het kan vast lager maar nu is het juist tijd om geld in de economie te pompen.

  2. Dit is de 1e beurskrach die ik meemaak. Ik beleg nu bijna 2 jaar in 100% VWRL. Ik beleg maandelijks een bedrag wat ik maximaal kan missen. Hierdoor dein je mee op de golven van stijgende beurskoersen en, zoals nu het geval is, dalende beurskoersen. Ik merk dat ik er met momenten wat onrustig door wordt maar ik beschouw het als een leermoment om te leren omgaan met dalen beurskoersen en vooral niet in paniek te raken. Het principe wat ik hanteer is : stick to the plan en me niet te laten afleiden door een beurskrach. Wat ik nog belangrijk vindt om mee te geven is dat je voor jezelf weet wat je uiteindelijke doel is welke je met het beleggen wilt bereiken. Dat biedt houvast in woelige tijden. Suc6 iedereen.

  3. Beste mr. Fob,

    U zegt natuurlijk dat je niet in aandelen moet gaan met geld dat je op korte termijn nodig hebt.
    Maar hoe zit het met obligaties?
    Ik wil mogelijk binnen enkele jaren een huis kopen. Denk je dat het verstandig kan zijn om dit geld nu wel in obligaties te steken? (DBZB). Ik sta op het punt van aankopen, en een extra check kan geen kwaad 😉

    Groetjes, Irene

    • Ik zou geld dat ik op een dergelijke termijn nodig heb in een spaardeposito stoppen.

  4. jammer, mijn Koersplan loopt binnenkort af…. Maar denk maar niet dat Aegon actie onderneemt….

  5. Dank voor deze blog, eerlijk gezegd voelde ik m al aankomen :-).
    Ik hou vast aan de wetenschap dat zelfs ondanks twee wereldoorlogen de aandelenkoersen zijn blijven stijgen. Er was wel een (grote) dip, maar uiteindelijk herstelde alles zich.
    Mr.FoB, jij had daar ergens een mooi grafiekje van toch.

  6. Ik ben redelijk jong, heb een vast contract en kan al het geld missen. Ik beleg voor 100% en heb mijn maandelijkse inleg sinds vorige week verdubbeld.

    Op basis van het verleden schat ik in dat dit een goed idee is, en zo niet… Ach ik kan het nu toch niet uitgeven aan vakanties, uiteten, enz enz

  7. Ik ben net vorige week op dit blog gestuit en begonnen met beleggen, dus ik heb makkelijk praten.
    Maar ik begrijp uit onderstaande reacties en uit je blog, dat trouwens voor een beginner als ik erg verhelderend is, dat velen zowel emotioneel als rationeel reageren op een plotselinge daling en moeite hebben die twee uit elkaar te houden. Omdat ikzelf dat in de toekomst waarschijnlijk ook zal doen kies ik nu voor spreiding tussen ratio en emo, namelijk 90% rationeel beleggen en 10% emotioneel beleggen.
    Rationeel beleggen betekent accepteren dat de markt niet te timen is en dus voor de lange termijn beleggen en geen rekening te houden met fluctuaties. Alleen het instap- en uitstapmoment bepalen het resultaat. Is dus dodelijk saai.
    Emotioneel beleggen is het leuke deel. Dan denk je wel de markt te kunnen timen en probeer je je rationele beleggingen te verslaan. Dat is dus spelen en spelen is leuk en spannend. Dit gaat je natuurlijk geld kosten zegt de ratio, maar voor dat risico heb je wel een leuke tijd, en – het belangrijkste! – misschien dat dat mijn ratio tevreden houdt zodat die ratio niet te emotioneel wordt.

    PS Wat timen betreft, het viel me wel op dat wat VWRL betreft ongeveer tussen 2 en 3 veel beleggers een lunchdipje hebben en graag verkopen!

  8. Mrfob,

    Helder verhaal alles. Nog wat extra aandelen aangekocht vanwege een lange beleggingshorizon. Wat ik nu wel lastig vind, is te bepalen hoeveel vermogen ik nu op het moment dan heb. Ik heb het huishoudboekje niet strikt bij gehouden en wisselend ingelegd. Nu is het totaal vermogen dus enkele duizenden euro’s gekelderd. Moet ik dan gewoon me eigenlijke inleg ( zonder winst of verlies) uitrekenen met belegde jaren x 5-7 %?

  9. Ik doe helemaal niets. Na 911 verloor ik 30%, en ik dacht toen dat komt nooit meer goed. Maar het kwam wel goed. Ik las ooit “the best investor is a dead investor” — als in iemand die niets doet.
    Ik pas dit al jaren toe.

  10. Bedankt voor deze blogpost, super goed om deze nu te posten. Het biedt denk ik veel houvast voor iedereen die vol in aandelen belegt, waaronder ikzelf. Gedurende 2019 ben ik gradueel gaan inleggen vanuit spaargeld. Dat de koersen nu hard dalen doet me niet echt veel, wat me wel wat doet is het gevoel mijn maandelijkse inleg te ‘moeten timen’. Klinkt misschien gek, maar het is dus een soort maximaliseren op een relatief klein bedrag… En dat is wat fout gegaan door te snel bij te kopen, vervolgens daalde de koers namelijk verder. Leergeld zoals je dat verwoord, is denk ik een goede term. Iets wat bijna iedereen op weg naar FIRE op enig moment zal ‘uitgeven’ om later meer over te houden. Dat gebeurt je inderdaad dan geen tweede keer meer. Groet!

  11. Ik heb aandelen (Shell) en etf’s bijgekocht. Natuurlijk voor mijn langere termijn pot maar toch leuk dat ik goedkoop kon inkopen.

  12. Dank voor dit interessante blog en ook dit artikel. Pas sinds enige tijd ben ik me aan het verdiepen in beleggen en dit blog helpt daar goed bij.

    Ik heb wel een vraag wat betreft deze ‘coronacrisis’, want het is mij niet geheel duidelijk waarom nu zo massaal in obligaties wordt belegd. Ondanks de extreem, soms negatieve, rente.. En al helemaal voor een beginnend belegger heeft obligaties kopen nu toch vrij weinig zin. Dan is een doorsnee spaarrekening nog voordeliger lijkt mij.

    Mvg,

    • Obligaties gebruik ik voor stabiliteit, niet voor rendement. Spaargeld kan prima als alternatief voor obligaties, zie deze post

  13. Mijn strategie ga ik niet wijzigen, dus gewoon maandelijks investeren. Wel vraag ik me af hoe dit verder zal ontwikkelen: het lijkt mij een logisch gevolg dat er serieuze klappen (gaan) vallen in alle niet-primaire branches, in ieder geval op korte termijn. De maatschappij staat nu op pauze en mensen zullen hun bestedingspatroon radicaal gaan wijzigen, vrijwillig of niet. Welke kant zal het zich op ontwikkelen, groei in levensmiddelen, krimp in vakanties, reizen, luxe-goederen? Ben heel benieuwd hoe anderen dit zien.

    Groet Pieter

  14. Dank voor je wederom super heldere blog. Toch een vraag over mijn maandelijkse inleg. Ik zie dat verschillende mensen aangeven gewoon door te gaan hiermee. Is dat ook jouw advies? Of betekent ‘niets doen’ letterlijk niets doen?

    • Met niets doen bedoel ik niets wijzigen aan je strategie. Dus gewoon doorgaan met inleggen als dat onderdeel van je strategie is.

  15. Ik heb geen moment gedacht aan verkopen, dat is fijn. Ben begin het jaar met een groot bedrag ingestapt, dus het +- statje op DeGiro zou iets kunnen doen met m’n gemoedstoestand. Wat me dan wel weer bezighoudt is eventueel wat bijkopen en de psychologie van de belegger ten tijde van zo’n crisis. Interessante tijden in ieder geval!

  16. Zucht. Ik heb vorige week precies dezelfde fout gemaakt als jij in 2008. Met verlies verkocht. Gelukkig is het wel gelukt om tegen een lagere koers terug te kopen, en met een groter inlegbedrag. Vervolgens ging die koers ook keihard onderuit. Als de boel weer stijgt maak ik iets eerder winst waardoor ik het verlies weer inloop, maar het verdient geen schoonheidsprijs.

    Het gekke is, ik wist dat ik het niet moest doen. En dan toch doen. Omdat er een stemmetje zegt: ja maar.. wat als.. Omdat je onrustig wordt en tegen alle adviezen in de markt wilt timen. En dan uiteraard verkeerd timen. Goed, ik weet dus nu uit eigen ervaring dat dit niet werkt. In die zin een wijze les.

    Ik heb trouwens een vraag over het te verwachten rendement. Het historisch rendement op aandelen is 6.7% zeg je. Stel dat:
    -je een verhouding van 60% aandelen en 40% obligaties hebt
    -dat het rendement op je obligaties incl spaargeld 1% is
    -je VRH betaalt van 1%
    -de inflatie 2% is

    Dan is het netto-rendement op je hele vermogen:
    4,02 (6,7x 60%)
    0,4 (1 x 40%)
    -1
    -2
    ===
    1,42%

    Klopt dat? Het klinkt namelijk niet als een bijstergoed rendement. Maak ik een rekenfout of is dit een redelijk gemiddelde voor de langere termijn?

    • De 6.7% is na inflatie voor de periode 1996-2010.
      De S&P 500 heeft voor inflatie ruim 10% gemiddeld rendement per jaar opgeleverd over de periode 1926-2018, zie hier.

  17. Door veel te lezen over ETF beleggen en allerlei blogs was ik kortgeleden om. We beschikken over cash vermogen om te investeren. Een deel staat vast in deposito’s, maar ook een groot deel is vrij opneembaar.

    Ik was in december begonnen met een strategisch plan, en had om te proberen een aantal aandelen VWRL gekocht. Ik weet dat iedereen schrijft dat de markt timen niet kan.. Maar ik was wel huiverig om op zo’n hoog punt in te stappen.. Nu ben ik blij dat ik toen met weinig begonnen ben.

    En komt de bear market me heel goed uit. Alhoewel ik wel merk dat ik er veel bij stil sta hoeveel de markt nog gaat zakken. En dus toch aan het timen ben. Ik denk dat ik gefaseerd ga inkopen, want er is – denk ik – een flinke kans op een economische recessie.

    Het is inderdaad lastig je niet te laten meeslepen.. ik heb toch wat aandelen Shell gekocht nu ze zo laag staan. Alhoewel.. never catch a falling knife..
    Met als argument dat het ‘speelgeld’ is, wat we voor lange termijn kunnen missen.

    Ik ben nu het boek aan het lezen ‘de schitterende eenvoud van indexbeleggen’. Zo’n beetje hetzelfde als de andere boeken over index beleggen en de blogs (zoals de jouwe), maar wel erg interessant. Zeker het stuk over het opstellen van het plan. En ik luister naar de podcast van Kees de Kort. Erg leuk om me eens in de financiele wereld te verdiepen ????

  18. Tja wij doen niets anders dan anders, gewoon iedere maand hetzelfde bedrag inleggen, op dit moment dus meer aandelen voor hetzelfde geld.
    Verkopen is wel het domste wat je nu kan doen, gewoon niks doen en afwachten en als je al periodiek inlegt dit gewoon blijven doen.

  19. Ha, fijne blog! Inhoudelijk is het dan wel niet nieuw, maar sommige dingen zijn toch prettig om af en toe bevestigd te krijgen!
    Ik heb me vanaf het begin van m’n eerste belegging afgevraagd hoe ik zou reageren bij een bearmarket. Achterin elke nieuw agenda schrijf ik: selling is not an option! Tot nu toe valt m’n reactie me mee. Gelukkig. Je blog hielp daar weer aan mee 🙂
    Bedankt.

  20. Helemaal mee eens. Ik zit in de opbouwfase, dus ik beschouw deze periode als een goed leermoment. Mijn tips:
    1) De huidige periode biedt juist kansen. Ik stel mijn doelen o.b.v. aantal ETF’s en niet o.b.v. belegd vermogen. Deze doelen zijn een stuk makkelijker te bereiken met de huidige koersen dan met de koersen van een maand geleden!
    2) Ik realiseer mij dat het weinig uitmaakt of je een portefeuille hebt van 100K in een markt met hoge waarderingen (en met lage verwachte rendementen in de toekomst) of dat je een portefeuille hebt van 60K in een markt met lage waarderingen (en hoge verwachte rendementen)
    3) Ik houd een logica aan dat indien de waardering van aandelen (Shiller PE) omlaag gaat, ik mijn maandelijkse inleg opschaal om zodoende nog beter te kunnen proftieren van marktcorrecties
    4) Ik zet het geleden verlies af tegen mijn totale equity (inclusief vastgoed overwaarde) en zie dat het verlies in dat geval beperkt is
    5) Het belangrijkste is om emoties geen rol te laten spelen in dit soort tijden. Daarom: make a plan and stick to it!

    • BescheidenBeurs

      Dat vind ik best slim, om het aantal etf’s als doelstelling te gebruiken en daar dan je voortgang aan af te meten.

  21. Bij de eerste dip in maart nog even extra bijgekocht.
    Nu houd ik mijn maandelijkse inleg weer aan.
    Fijn om dit bevestigd te zien. En ook ik ben van de leeftijd dat dit niet de eerste dip is.

  22. Een aantal maanden geleden kwam ik op het dit blog terecht, waarvoor mijn dank!
    Ik was al langer van plan om via beleggen wat meer financiële slagkracht te krijgen. Begin dit jaar uiteindelijk de knoop doorgehakt en een deel van mijn spaargeld in aandelen omgezet … en toen kwam de Corona-crisis met bijbehorende beurscrash.
    Op dit moment zie ik mijn kapitaal met de minuut verdampen en zijn er dagen dat ik mezelf voor mijn kop kan slaan omdat ik gewoon langer had moeten wachten. Aan de andere kant bied deze situatie wel weer mogelijkheden om tegen een gunstige koers andere aandelen te kopen.
    Iedere keer als ik weer negatief beursnieuws hoor, moet ik tegen mezelf vertellen dat het een project voor de langere termijn is en ik nu niet alles in blinde paniek moet gaan verkopen om toch nog iets over te houden.

  23. Een helder verhaal met een even heldere boodschap: de markt is niet te timen. Anderzijds stel je bij de (her)verdeling van je portefeuille: “Als je wacht totdat de markt weer rustig geworden is, pak je namelijk vrijwel altijd een stuk van het herstel van de aandelenmarkt mee”. Daarmee lijk je te zeggen dat de markt wel te timen is. Hoe moet ik dit lezen?

    • Ik bedoel te zeggen dat je niet uit paniek moet handelen, omdat dat meestal tot verlies leidt. Ik heb het aangepast.

  24. Hoi Mr FOB, goed verhaal. Ik heb een vraag, misschien een niet zo heel slimme, maar wie weet ;). Wat gebeurt er als de koersen zo hard dalen dat ik qua belegd bedrag in de min komt te staan? Kan dat überhaupt? Of verlies ik dan mijn gehele inleg?

    • In de min kan niet als je dezelfde beleggingen als ik aanhoudt, je kunt maximaal je inleg verliezen. Die kans acht ik overigens verwaarloosbaar

    • Sterker nog, als je je hele inleg (indien belegd in ETFs of vergelijkbare fondsen) verliest betekent het dat ons hele systeem waar de wereld op vaart kapot is gegaan. Dan is de waarde van je beleggingen waarschijnlijk het laatste van je problemen…

    • Ik koop vanaf vandaag ook bij. Heb alles begin maart verkocht toen Italië besmet raakte.

  25. Het is lastig, maar ik doe niks. De laatste keer dat ik inlegde was op mijn gebruikelijke moment na mijn salaris, op 26 februari. Deze maand zal ik ook direct na mijn salaris inleggen. Het gebruikelijke bedrag, misschien een klein beetje meer, maar misschien ook niet.
    Fijn dat jij niet in paniek raakt van de beurs. Wat dat betreft is het handig dat we al een keer een crash hebben meegemaakt, en dat we niet zoals diverse millennials/gen z alleen nog maar een opgaande markt hebben meegemaakt.
    Kalm blijven is het devies.
    Het gezondheidsaspect van deze crisis vind ik vele malen negatiever dan de beurs. Inderdaad wat je zegt, hopelijk blijven jullie ook gezond. Het beste gewenst, Mr FOB!

  26. Toen de eerste 10 euro gezakt was van mijn VWRL aandelen heb ik er nog even snel 265 stuks bijgekocht dat was een afspraak die ik met mezelf had gemaakt dat wanneer VWRL meer dan 10,- zou zakken ik een bedrag dat ik opzij had gezet hiervoor nog extra erin zou stekken. Niet lang daarna verloor VWRL nog eens 10,- per aandeel dus nu zit ik voorlopig met een kater te wachten totdat het weer gaat stijgen. Ik heb nog steeds een knoop in mijn maag ervan maar ik blijf er nu vanaf en hoop op een spoedig herstel zodat die knoop weer uit mijn maag gaat haha

    • Barry Badpak

      Bekijk het maar zo: Je hebt dan nog steeds relatief goedkoop een aantal aandelen gekocht!
      Gewoon 10 jaartjes wachten en dan heb je weer een dikke winst hoogstwaarschijnlijk.

    • BuitenIsOverschat

      Ach joh, ik had mijn laatste aandelen juist gekocht op de piek van 87 euro. Juist omdat ik de vorige keren te lang uitstelde en ze de volgende dagen steeds verder stegen had ik mezelf gedwongen ze maar te kopen voor ze nog verder gingen stijgen. Dat was de vrijdag voor de eerste grote daling. Niet meer aan denken, over de lange termijn heb je nog steeds winst. Maar die termijn is dit keer denk ik wel een stuk langer, vooral omdat nog maar de vraag is of en hoe de luchtvaartbranche dit te boven gaat komen.

    • Oei ja dat is rottig als je net ingestapt bent. Maar het komt uiteindelijk natuurlijk wel goed alleen kan paar jaar gaan duren. Dat wisten we dat zulke dingen er ook bij horen. Verstand erbij houden en emoties in toom houden is het devies 😉

  27. Interessant om te lezen dit. Ik ben zelf ook naar financiële vrijheid toe aan het werken, wat betekent dat ik een buy & hold strategie heb. Momenteel ben ik 100% aandelen en aangezien ik pas 2 jaar werk is dit de manier voor mij om agressieve winsten te behalen in de eerste paar jaar beleggen. Wanneer ik met vroeg pensioen zou gaan, zou ik wel rond 80% aandelen en 20% obligaties willen hebben.

    Of een beurkrach wel of niet een grote invloed heeft op je stressniveau hangt denk ik sterk af van je persoonlijke situatie. Het zijn erg rare tijden en ben ik heel erg benieuwd hoe de situatie in ons land zich gaat ontwikkelen de komende paar weken!

    • Ik ben in maart 2019 gestart met een maandelijkse (flinke) inleg, ook op basis van 100% aandelen en merk dat het me nu vies tegenvalt. Hoewel ik in plaats van obligaties mijn hypotheek extra aflos merk ik dat ik toch liever een minder grote daling had gezien in mijn portefeuille, ook al is de netto verhouding tussen offensief (aandelen) en defensief (aflossen) wellicht gelijk aan mijn ideale verdeling tussen aandelen en obligaties. Doe toch iets met me om zoveel geld in zo’n korte tijd te zien verdampen.. Het feit dat ik geen obligaties heb maakt ook dat ik op korte termijn geen significant kapitaal kan vrijspelen om juist in deze bear markt extra aandelen te kopen. Baal ik van dus dat wil ik in de toekomst toch anders aanpakken. Afijn, ik heb in ieder geval m’n maandelijkse inleg nog.

    • Je bent niet de enige. Veel mensen zijn door (jonge)leeftijd of door andere redenen laat ingestapt. Op zich niet erg alles is afhankelijk van je geduld. Wel lijkt erop dat je maandinleg aan de (te) hoge kant is. Volgens mijn persoonlijke spelregels moet ik op de maandelijkse inleg altijd een aantal procent cash overhouden. Waardoor een bepaald gedeelte van de totale portefeuille gedekt is door cash-geld. Volgens mijn eigen spelregels koop ik bij als de markt vanaf de top -5%, -10%, -20% en -30%. Voor mijn eigen gemoedsrust koop ik op alle momenten een gedeelte bij. (Zie ook in een commentaar hieronder.) Anders verschiet ik al mijn kruit al op -10%. Het voordeel is dat je portefeuille een stuk meer liquide wordt omdat de gemiddelde aankoop koers ‘gedempt’ wordt. Als dat cash-gedeelte erg groot wordt kun je eventueel keuzes maken om het al dan niet in “income” / bonds etc etc te stoppen. Maar afgelopen tijd lijkt het er vaak op dat obligaties niet perse contrair bewegen ten opzichte van de markt.
      De risico allocatie is een geheel eigen keuze. Ik zelf kwam tot de conclusie dat ik me met 80/20 niet heel fijn voelde en ben dat langzaam aan het veranderen naar 75/25 door de maandelijkse inleg aan te passen. Een andere reden waarom ik niet voor 100% allocatie ga is, dat ik de coupon / dividend gebruik om de transactie / administratie fees te betalen. Dan gaat het cash-geld echt naar het cash geld potje.

    • Ik merk dat mijn risicotolerantie aardig hoog is, ik heb 100% in VWRL zitten, ingekocht een paar keer voor 82, 83, 85, 78, en wil nu weer inkopen voor de 63 prijs. Ik vraag mij alleen af, is het verstandig om geld te lenen om te investeren, zo ja, welke manieren zijn er om dat aan te pakken als je vertrouwen hebt dat dit over een jaartje of twee wel over is?

    • Ik zou nooit geld lenen om te investeren. Dit kan grote risico’s met zich meebrengen. Stel dat de beurs toch verder zakt of lang laag blijft en stel dat de rente tegen alle verwachting in gaat stijgen, dan kun je echt in de financiële problemen komen. Je kunt zoiets alleen doen als je ook voor de lening een lange horizon hebt (zeg 10 jaar) tegen heel lage kosten en zicht hebt om de lening door inkomen ook kunt aflossen.

    • Dat market timing niet werkt klopt niet. Dit is een fabeltje dat nu als waarheid wordt beschouwd in the FIRE community, maar er is genoeg onderzoek gedaan waaruit blijkt dat het moment van instappen (of uitstappen) behoorlijk verschil maakt en dat je dit ook van te voren aardig kunt inschatten.

      Het beste onderzoek is van de econoom Shiller die the CAPE (cyclically adjusted price to earnings ratio) heeft ontwikkeld. Er is een sterke correlatie tussen de CAPE en de winst op aandelen voor de komende 10 jaar. Hoe hoger de CAPE, hoe lager de toekomstige winst. De CAPE stond in januari op 29, wat bijzonder hoog is.

      Je kunt nooit precies het moment van instappen correct hebben, maar wel ongeveer (of zoals Buffett zei: ‘it’s better to be approximately right than precisely wrong’). Nu is een goed moment om in te stappen, hoewel koersen gerust nog eens 20% kunnen dalen. Maar nu is altijd beter instappen dan een maand geleden. Voor iemand die nu net begint met investeren of op veel cash zit, is dat zeer gunstig.

    • Die CAPE klinkt intressant, maar eens naar kijken. Verder is er met het wel/niet kunnen timen een paar kanttekeningen: Nu instappen lijkt gunstig te zijn, maar wanneer moet je er dan uitstappen? Moet je er wel uitstappen?

      En als je 7 jaar geleden, net na de crisis, wou beginnen, wanneer had je dan in moeten stappen? Direct of had je 7 jaar moeten wachten?

      En als je niet in stapt, wat moet je dan met je geld doen? Want niks doen met je geld kost je namelijk ook geld.