Lijfrente afkopen zonder boete en inkomstenbelasting

Ik ben een fan van lijfrente in de vorm van pensioenbeleggen. Dat komt omdat het me vanwege fiscale voordelen 2-3x zoveel oplevert als gewoon beleggen in dezelfde fondsen. Dit geldt wanneer ik het opgebouwde kapitaal vanaf AOW leeftijd laat uitkeren.

Maar wist je dat je voorafgaand aan je AOW leeftijd ook al zonder boete over je pensioenbeleggingen kunt beschikken door het af te kopen in de vorm van zogenaamde kleine lijfrente(n)? En dat dat in het beste geval zelfs gepaard kan gaan met het helemaal niet hoeven betalen van inkomstenbelasting? Dat geeft dan al gauw duizenden euro’s extra fiscaal voordeel. Ik leg hier uit hoe dat werkt.

Update 10 mei 2020: uit reacties van belastingdeskundigen op deze post heb ik geleerd dat er risico kleeft aan onderstaande aanpak. Ondanks dat e.e.a. wettelijk gezien toegestaan is, bestaat de kans dat de fiscus toch zal handhaven als ware het niet toegestaan op grond van “fraus legis“. 

Wat is een lijfrente?

Met een lijfrente zorg je op een fiscaal voordelige manier voor extra inkomen dat je periodiek krijgt uitbetaald vanaf een bepaald moment. Bijvoorbeeld als je met pensioen gaat. Het mag ook extra inkomen voor een ander zijn, bijvoorbeeld jouw partner, jouw invalide (klein)kind of derden.

Ik bouw lijfrente op via pensioenbeleggen bij Brand New Day, omdat me dat 2-3x zoveel vermogen oplevert dan via gewoon beleggen in dezelfde fondsen. Zie hier voor uitleg hoe dat werkt.

Je mag de stortingen op een lijfrenterekening tijdens het opbouwen van de lijfrente aftrekken in je aangifte inkomstenbelasting als je stortingen vallen binnen je jaarruimte en/of reserveringsruimte. Je legt dus in vanuit bruto inkomen en betaalt op dat moment geen inkomstenbelasting. Dat scheelt 37,35% of 49,5%, afhankelijk van je inkomen.

Bij inleggen geldt in 2020 voor de inleg per jaar aan reserveringsruimte (jaarruimte staat hier los van) wel een absoluut maximum van €7.371 voor mensen die nog minimaal 10 jaar voor de AOW-leeftijd zitten. Als je reserveringsruimte boven dit bedrag uitkomt moet je de inleg daarvan over meerdere jaren uitsmeren. Voor mensen die al binnen 10 jaar de AOW-leeftijd zullen bereiken geldt een hoger bedrag, te weten €14.552.

Vermogen dat in je lijfrentekapitaal zit is vervolgens ook vrijgesteld van vermogensbelasting.

Je betaalt in principe inkomstenbelasting over de uitkeringen tijdens de uitkeringsfase.

Een lijfrente kun je tussendoor afkopen. Als je de lijfrente afkoopt, betaal je op dat moment in principe inkomstenbelasting over de afkoopsom. Ook moet je dan meestal 20% boete (revisierente) betalen.

Afkopen is dan ook meestal erg ongunstig. Maar niet altijd!

Regeling afkoop kleine lijfrenten

Ken je de “Regeling afkoop kleine lijfrenten”? Die werkt als volgt:

Koop je een lijfrente af en is de afkoopsom die je ontvangt minder dan een bepaald bedrag? Dan valt jouw lijfrente onder de regeling afkoop kleine lijfrenten. Dit betekent dat je over de afkoopsom alleen inkomstenbelasting betaalt (maar niet altijd, zie verderop) en geen revisierente.

Om als kleine lijfrente gekwalificeerd te worden mag je lijfrentekapitaal niet meer dan €4.475 zijn (tarief 2020) en uitkering van je lijfrente nog niet ingegaan zijn. Indien je meerdere lijfrenten aanhoudt, geldt dit bedrag voor het totaal aan lijfrenten dat je per beleggingsinstelling aanhoudt.

Dus als je bijvoorbeeld €4.000 in één lijfrente bij aanbieder A aanhoudt en €4.000 verdeeld over twee lijfrenten bij aanbieder B aanhoudt, dan kwalificeren al je lijfrenten als kleine lijfrenten.

Wat doen als je opgebouwde lijfrente bij een aanbieder boven de grens van kleine lijfrente valt?

Ik heb voor mijn pensioenbeleggingen bij Brand New Day uitgezocht hoe dat werkt.

Brand New Day biedt de mogelijkheid je al opgebouwde kapitaal te splitsen over zoveel pensioen-beleggingsrekeningen en/of pensioen-spaarrekeningen als je wilt.

Per rekening kun je het daarin opgebouwde kapitaal vervolgens eenvoudig overdragen naar een andere aanbieder. Brand New Day rekent geen kosten voor het overboeken.

Als je dan per aanbieder onder de grens voor de kleine lijfrente van €4.475 blijft, kun je vervolgens de lijfrenten bij de verschillende aanbieders direct zonder revisierente afkopen onder de “regeling afkoop kleine lijfrenten”.

Zo betaal je alsnog geen boete in de vorm van revisierente. Wanneer betaal je ook nog eens geen inkomstenbelasting?:

Lijfrente afkopen binnen algemene heffingskorting

Afkopen kan héél gunstig uitpakken als je afkoopt gedurende een periode waarin je verschuldigde inkomstenbelasting lager is dan de algemene heffingskorting. Bijvoorbeeld als je voldoende tijd onbetaald verlof neemt, werkeloos wordt en geen WW uitkering ontvangt of eerder stopt met werken dan je AOW leeftijd.

Algemene heffingskorting is een belastingkorting. In 2020 bedraagt deze €2.711 als je leeftijd lager is dan je AOW leeftijd en je inkomen lager is dan €20.711. Dat betekent dat je de eerste €2.711 belasting niet hoeft te betalen.

Het tarief voor de inkomstenbelastingtarief in de eerste schijf is 37,35%. Je mag per jaar dus 100%*(€2.711/35,35%) = €7.669 aan inkomen hebben zonder inkomstenbelasting te hoeven betalen.

Hou er rekening mee dat eventueel verschuldigde vermogensrendementsheffing meetelt als inkomstenbelasting en dus afgaat van je algemene heffingskorting. Vermogen dat in pensioenbeleggingen zit is vrijgesteld van vermogensrendementsheffing. Overig vermogen telt wel mee voor het bepalen van verschuldigde vermogensrendementsheffing. Hier kun je berekenen hoeveel vermogensrendementsheffing je eventueel verschuldigd bent en dat afzetten tegen de algemene heffingskorting van €2.711.

Lijfrente afkopen in lagere schijf

Als je inkomstenbelasting tijdens afkopen boven de algemene heffingskorting uitkomt, kun je in bepaalde gevallen nog steeds voor je AOW leeftijd met flink fiscaal voordeel over je lijfrente beschikken.

Dat is het geval wanneer je tijdens inleggen in de hoogste belastingschijf viel en tijdens afkopen in de laagste belastingschijf valt. Tijdens het storten van de lijfrenten mocht je dan aftrekken tegen het hoogste tarief voor de inkomstenbelasting van 49,5% en tijdens uitkeren moet je dan afdragen tegen 37,35%. Dat scheelt je 12,15% aan inkomstenbelasting.

Daarnaast heb je ook in deze situatie geen vermogensbelasting hoeven betalen over je ingelegde vermogen gedurende de periode dat de lijfrente gelopen heeft.

Lijfrente laten uitkeren na AOW leeftijd

Als je in de loop van de tijd alsnog besluit geen kleine lijfrente(n) af te kopen, maar je lijfrente uit te laten keren vanaf AOW leeftijd, heb je zoals eerder vermeld al gauw 2-3x zoveel opbrengst als via gewoon beleggen, zie hier.

Voorbeeld 1: eerder stoppen met werken

Wat heb je via kleine lijfenten?

Stel je bent nu 29 jaar oud en je wilt, net als ik gedaan heb, vanaf je 49e stoppen met werken. Je wilt kleine lijfrenten op gaan nemen om deels je uitgaven mee te bekostigen.

Tot je 29e heb je €10.000 bruto inkomen ingelegd in lijfrente(n). Stel dat dit rendeert met 7% per jaar na inflatie, het gemiddelde van de beurs van de afgelopen decennia. Dan heb je na 20 jaar via pensioenbeleggen €38.697 vermogen opgebouwd. Hier kun je voor andere inleg berekenen hoeveel vermogen je opbouwt.

Als je bij afkopen 35,37% inkomstenbelasting verschuldigd bent, hou je netto €25.010 over. In het geval dat je zelfs geen inkomstenbelasting verschuldigd bent, bijvoorbeeld bij lage maandlasten in combinatie met beperkt vermogen in box 3 en afkoop in de loop van een aantal jaren, heb je zelfs €38.697 netto beschikbaar.

Wat heb je via gewoon beleggen?

Als je die €10.000 op je 29e gewoon als nettoloon ontvangt en vervolgens zelf in vergelijkbare fondsen belegt, kun je €5.100 tot €6.265 beleggen. Dit is afhankelijk van de belastingschijf waar je inkomen in valt.

Naast inkomstenbelasting betaal je elk jaar vermogensrendementsheffing. Want ik ga er in dit voorbeeld vanuit dat je op weg naar financiële onafhankelijkheid boven de vrijstelling van de vermogensrendementsheffing uitkomt. Daarvoor houd ik voor het gemak een getal van 1.2% aan. Je rendement wordt dus geen 7% maar 5.8% per jaar. Dat geeft na 20 jaar een vermogen van €15.750 tot €19.347. Dat is heel wat minder dan €25.010 (tot €38.697) via kleine lijfrenten.

Voorbeeld 2: twee jaar overbruggen tot aan pensioen

Stel je wilt 2 jaar voor je AOW leeftijd stoppen met werken. Vanaf AOW leeftijd heb je genoeg aan opgebouwd pensioen en AOW. En tijdens het overbruggen wil je geen inkomstenbelasting of vermogensbelasting hoeven betalen. Dan heb je maximaal €1.598 netto te besteden per maand tijdens het overbruggen. Anders moet je wel belasting betalen, zie hieronder.

Je mag €30.846 aan vrij opneembaar vermogen hebben om geen vermogensrendementsheffing verschuldigd te zijn. Dat is de grens van het heffingsvrij vermogen in 2020.

Daarnaast mag je €7.669 per jaar aan kleine lijfrenten afkopen om geen inkomstenbelasting verschuldigd te zijn. Dat is 2 jaar * €7.669 = €15.338.

In totaal heb je dus €30.846 + €15.338 = €46.184 te besteden in 2 jaar zonder belasting te hoeven betalen. Dat is €46.184 / 24 = €1.598 netto te besteden per maand.

Heb jij wel eens een lijfrente afgekocht? Zo ja, hoe verliep dat?